കേരളം ― പ്രകൃതിയുടെ സ്വന്ത രാജ്യം എന്ന് ലോകം വിളിക്കുന്നത് വെറുതെയല്ല. കുന്നുകളും മലകളും, പുഴകളും തടാകങ്ങളും, കടലും ഗ്രാമജീവിതവും എല്ലാം ചേർന്നൊരു മനോഹരമായ അനുഭവമാണ് ഇവിടെ യാത്ര ചെയ്യുന്നവർക്ക് ലഭിക്കുക.ഏതൊരു സഞ്ചാരിയിലും കൗതുകമുണർത്തുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. മനോഹരമായ പ്രകൃതി ദൃശ്യങ്ങളാണ് കേരളത്തെ വ്യത്യസ്തമാക്കുന്നത്. മലകളും, കായലും, കടലോരങ്ങളും, വെള്ളച്ചാട്ടങ്ങളും, വന്യമൃഗ സങ്കേതങ്ങളും എന്നിങ്ങനെ എണ്ണമറ്റ വിസ്മയങ്ങൾ സഞ്ചാരികളെ കാത്തിരിക്കുന്നു. സാംസ്കാരിക പൈതൃകങ്ങളായ കോട്ടകളും, കൊട്ടാരങ്ങളും, സ്മാരകങ്ങളും, ആരാധനാലയങ്ങളും സന്ദർശിക്കുക വഴി കേരളത്തിന്റെ ചരിത്രം അടുത്തറിയാനുളള അവസരവുമുണ്ട്.
കേരളത്തിലെ കാണേണ്ട Top 10 വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങൾ
1.ആലപ്പുഴ ബാക്ക്‌വാട്ടർ
“കിഴക്കൻ വെനീസ്” എന്നറിയപ്പെടുന്ന ആലപ്പുഴ, ബാക്ക്‌വാട്ടറുകളുടെ തലസ്ഥാനം. ഹൗസ്‌ബോട്ടിൽ ഇരുന്നു കായലിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുമ്പോൾ, പുഴയിലെ താറാവുകൾ, ചെറു മത്സ്യബന്ധന വള്ളങ്ങൾ, അരികിലെ ഗ്രാമങ്ങൾ – ഇവയെല്ലാം യാത്രക്കാരനെ സ്വപ്നലോകത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകും.
2. മുന്നാർ
കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ ഹിൽ സ്റ്റേഷൻ. ചായത്തോട്ടങ്ങൾ, മഞ്ഞുമൂടിയ മലകൾ, കാറ്റിന്റെ തണുപ്പ് – മുന്നാർ ഒരിക്കലും മറക്കാനാകാത്ത അനുഭവം നൽകും.
3. വയനാട്
മഴക്കാടുകളും സൂചിപ്പാറ വെള്ളച്ചാട്ടം, പുക്കോട് തടാകം, എടക്കൽ ഗുഹകൾ – പ്രകൃതി സ്നേഹികൾക്ക് വയനാട് സ്വർഗ്ഗം തന്നെയാണ്.
4. കുമരകം
കായലുകളും പക്ഷിസങ്കേതവും കൊണ്ടാണ് കുമരകം പ്രശസ്തം. വേനൽക്കാലത്ത് പറന്നെത്തുന്ന കുടിയേറ്റ പക്ഷികളുടെ കൂട്ടം, പ്രകൃതി സ്നേഹികളുടെ മനസ്സിൽ ഒരിക്കലും മായാത്ത ഓർമ്മകളാകുന്നു.
5. കണ്ണൂർ ബീച്ചുകൾ
കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും മനോഹരമായ ബീച്ചുകൾ കണ്ണൂരിലാണ്. പയ്യമ്പലം ബീച്ച്, മുപ്പിള്ളി ബീച്ച് എന്നിവിടങ്ങളിൽ സൂര്യാസ്തമയം കാണുന്നത് അതുല്യാനുഭവം. കൂടാതെ, തെയ്യക്കളി കണ്ണൂരിന്റെ തന്നെ പ്രത്യേകതയാണ്.
6. അത്തിരപ്പിള്ളി വെള്ളച്ചാട്ടം
“കേരളത്തിന്റെ നയാഗ്ര” എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന വെള്ളച്ചാട്ടം. മഴക്കാലത്ത് വെള്ളച്ചാട്ടത്തിന്റെ കരുത്ത് കണ്ണിനെ പിടിച്ചു നിർത്തും.
7. തിരുവനന്തപുരം
കേരളത്തിന്റെ തലസ്ഥാനം. ശ്രീപത്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രം, കോവളം ബീച്ച്, നാപിയർ മ്യൂസിയം – എല്ലാം കൂടി ചരിത്രവും സംസ്കാരവും പ്രകൃതിയും കാണാൻ കഴിയുന്ന നഗരം.
8. കോഴിക്കോട്
“ഭക്ഷണത്തിന്റെ തലസ്ഥാനം” എന്ന് പറയുന്നത് ഇവിടെക്കുറിച്ചാണ്. കോഴിക്കോട് ഹല്വ, മലപ്പുറം ബിരിയാണി, കടൽഭക്ഷണങ്ങൾ – ഭക്ഷണ സ്നേഹികൾക്ക് സ്വർഗ്ഗം തന്നെയാണ്.
9.തേക്കടി
പെരിയാർ വന്യജീവി സങ്കേതം, ബോട്ട് യാത്ര, ആനകളെയും കടുവകളെയും കാണാൻ കഴിയുന്ന അവസരം, മസാല തോട്ടങ്ങൾ – ഇവയെല്ലാം തേക്കാടിയുടെ പ്രത്യേകതയാണ്.
10. ഫോർട്ട് കൊച്ചി
ചരിത്രത്തിന്റെ നഗരം. ചൈനീസ് വല, യൂറോപ്യൻ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വീടുകൾ, കലാമേളകൾ – എല്ലാം കൂടി യാത്രക്കാരൻറെ മനസ്സിൽ പുരാതനത്തിന്റെ ഒരു ഓർമ്മയായി നിലനിൽക്കും.
ബാക്ക്‌വാട്ടർ യാത്ര: അനുഭവങ്ങൾ
ആലപ്പുഴയിൽ ഹൗസ്‌ബോട്ടിൽ യാത്ര തുടങ്ങുമ്പോൾ, ആദ്യം കേൾക്കുന്നത് വെള്ളത്തിന്റെ നിസ്സാര ശബ്ദവും പക്ഷികളുടെ വിളിയും. വഴിയരികിലൂടെ മത്സ്യബന്ധനക്കാരുടെ വള്ളം, പുഴയിൽ നീന്തുന്ന താറാവുകൾ, അരികിലെ ചെറു വീടുകളിൽ നിന്ന് കൈകാട്ടുന്ന കുട്ടികൾ – ഇവയെല്ലാം യാത്രക്കാരനെ ഒരു വേറിട്ട ലോകത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകും.
ഹൗസ്‌ബോട്ടിന്റെ ഡെക്കിൽ ഇരുന്ന് സന്ധ്യാസൂര്യൻ കായലിലേക്ക് വീഴുന്നത് കാണുമ്പോൾ, സമയം തന്നെ നില്ക്കുന്നതുപോലെ തോന്നും. രാത്രിയിൽ വെള്ളത്തിന്മീതെ പ്രതിഫലിക്കുന്ന വിളക്കുകൾ – അതൊരു സിനിമാസീനിനെപ്പോലെ!
•കേരളത്തിലെ മലനാട് യാത്രാവിവരണം
കേരളം പ്രകൃതിസൗന്ദര്യത്തിന് പ്രസിദ്ധമായ ഒരു സംസ്ഥാനമാണ്. അതിൽ ഏറ്റവും മനോഹരമായത് മലനാടാണ്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ കിഴക്കൻ അതിർത്തിയിലായി നീണ്ടു കിടക്കുന്ന മലനാട്, പച്ചപ്പിന്റെയും കുളിർമയുടെയും നാട് എന്നറിയപ്പെടുന്നു.
മലനാടിന്റെ വഴികളിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുമ്പോൾ കാപ്പിത്തോട്ടങ്ങളും ചായത്തോട്ടങ്ങളും ഏലക്കയും മുളകും നിറഞ്ഞ പച്ചപ്പുമാണ് യാത്രികരെ ആദ്യം ആകർഷിക്കുന്നത്. മഴ കഴിഞ്ഞ് മലകൾ മൂടൽമഞ്ഞിൽ പൊതിഞ്ഞുനിൽക്കുമ്പോൾ അത് ഒരുകഥാപുരിയെപ്പോലെയാണ് തോന്നുക.
വയനാട്ടിലെ പൂക്കോട് തടാകം മലനാടിന്റെ അഭിമാനമാണ്. മലകളാൽ വളഞ്ഞു നിൽക്കുന്ന ഈ തടാകം പ്രകൃതിയുടെ കണ്ണാടി പോലെ തെളിഞ്ഞുനിൽക്കുന്നു. മീനുമുത്തി, സൂചിപ്പാറ, വാഗമൺ തുടങ്ങിയ വെള്ളച്ചാട്ടങ്ങൾ മലനാടിന്റെ സുന്ദര്യത്തെ ഇരട്ടിയാക്കുന്നു. മഴക്കാലത്ത് ഒഴുകുന്ന വെള്ളത്തിന്റെ മുഴക്കം യാത്രികർക്കൊരു പുതുമ നൽകുന്നു.
മലനാടിന്റെ ഗ്രാമങ്ങൾ ഇന്നും പഴമയുടെ മണവുമായി നിലകൊള്ളുന്നു. മണ്ണുകൊണ്ട് പണിത വീടുകളും വയലുകളിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന കര്‍ഷകരും പശുവാടുകളും— എല്ലാം ചേർന്ന് ഒരു സ്വാഭാവിക ജീവിതത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്. നാട്ടുകാരുടെ സ്നേഹവും സൗഹൃദവും മലനാട് യാത്രയെ കൂടുതൽ മനോഹരമാക്കുന്നു.
മലനാടിന്റെ കാലാവസ്ഥ വർഷം മുഴുവൻ സുഖകരമാണ്. വേനലിൽ പോലും കുളിർമ കാറ്റ് അനുഭവിക്കാം. മഴക്കാലത്ത് ചെറുചാലുകളും വെള്ളച്ചാട്ടങ്ങളും നിറഞ്ഞൊഴുകുമ്പോൾ, ശിശിരത്തിൽ തെളിഞ്ഞുനിൽക്കുന്ന ആകാശം മനസ്സിനെ പുതുക്കുന്നു.
ഇന്ന് മലനാട് കേരളത്തിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ ഒന്നായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ട്രെക്കിംഗ്, ക്യാംപിങ്, വന്യജീവിസഞ്ചാരം, ബോട്ടിങ് തുടങ്ങിയ നിരവധി വിനോദങ്ങൾ ഇവിടെ ലഭ്യമാണ്.
ചുരുക്കത്തിൽ, കേരളത്തിലെ മലനാട് പ്രകൃതിയുടെ സൌന്ദര്യം, ഗ്രാമത്തിന്റെ ലാളിത്യം, കാലാവസ്ഥയുടെ സുഖം, വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ വൈവിധ്യം എന്നിവ ഒത്തുചേർന്നൊരു അപൂർവ്വാനുഭവമാണ്.
°കേരളത്തിലെ പ്രധാന ആകർഷണങ്ങൾ:
•കടൽത്തീരങ്ങൾ
കോവളം കടൽത്തീരം, തിരുവനന്തപുരം
580 കിലോമീറ്റർ കടൽത്തീരമുള്ള കേരളത്തിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നാണ്‌ കോവളം. 1930-കളിൽ‍ത്തന്നെ യൂറോപ്പിൽനിന്നുള്ള വിനോദസഞ്ചാരികൾ ഇവിടം സന്ദർശിക്കാൻ തുടങ്ങിയിരുന്നു. കൂടാതെ ബേക്കൽ, മുഴപ്പലിങ്ങാട്, ആലപ്പുഴ, വർക്കല, ശംഖുമുഖം, ചെറായി, ഫോർട്ട് കൊച്ചി തുടങ്ങി വിനോദസഞ്ചാരികളെ ആകർഷിക്കുന്ന പല കടൽത്തീരങ്ങളും കേരളത്തിലുണ്ട്.
•കായലുകൾ
കെട്ടുവള്ളങ്ങളും കായലുകളമാണ്‌ മറ്റൊരു പ്രധാന ആകർഷണം - അഷ്ടമുടിക്കായൽ, കുമരകം, പാതിരാമണൽ തുടങ്ങിയവ എടത്തുപറയേണ്ട വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളാണ്.
•മലയോരകേന്ദ്രങ്ങൾ
നെയ്യാർ,മൂന്നാർ, നെല്ലിയാമ്പതി, ദേവികുളം,പൊൻ‌മുടി,വയനാട്,പൈതൽ മല, വാഗമൺ എന്നിവയാണ്‌ ചില പ്രധാന മലയോര വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങൾ. പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ ഒരു ടൂറിസ്റ്റ് കേന്ദ്രമാണ് ""പെരുന്തേനരുവി."" റാന്നി താലൂക്കിലെ വെച്ചൂച്ചിറ പഞ്ചായത്തിലാണു് ഈ വെള്ളച്ചാട്ടം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നതു.
•തീർഥാടനകേന്ദ്രങ്ങൾ
ശബരിമല, ഗുരുവായൂർ, പത്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രം, വൈക്കം, ഏറ്റുമാനൂർ, ആറന്മുള, തൃപ്പൂണിത്തുറ, തൃപ്രയാർ, വാഴപ്പള്ളി മഹാക്ഷേത്രം, തിരുനാവായ നാവാമുകുന്ദക്ഷേത്രം,വൈരങ്കോട് ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, കാടാമ്പുഴ ഭഗവതിക്ഷേത്രം, തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ഭഗവതിക്ഷേത്രം, കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതി ക്ഷേത്രം,ചമ്രവട്ടം അയ്യപ്പക്ഷേത്രം,ആലത്തിയൂർ പെരുംതൃക്കോവിൽ ശ്രീരാമ-ഹനുമാൻ ക്ഷേത്രം,
ബീമാപള്ളി , പാറേൽപ്പള്ളി, ചേരമാൻ ജുമാ മസ്ജിദ്, മലയാറ്റൂർ, എടത്വാ, തിരുവല്ല, തൃശ്ശൂർ, ചങ്ങനാശ്ശേരി, ആലപ്പുഴ, കോട്ടയം, തെക്കൻ കുരിശുമല, കൊടുങ്ങല്ലൂർ,മാലിക് ദിനാർ മസ്ജിദ്, കാസർകോട്,മമ്പുറം മഖാം, കുണ്ടൂർ മഖാം, പുത്തൻപള്ളി, മൂന്നാക്കൽ, വെളിയങ്കോട്മലപ്പുറം പാറപ്പള്ളി, മടവൂർ മഖാം, മിശ്കാൽ പള്ളി, കോഴിക്കോട്.
•വന്യജീവിസം‌രക്ഷണ കേന്ദ്രങ്ങൾ
കേരളത്തിൽ അഞ്ച് ദേശീയോദ്യാനങ്ങളുണ്ട്. 1934-ൽ ആരംഭിച്ച പെരിയാർ ടൈഗർ റിസർ‌വാണ് ആദ്യത്തേത്. ദേശീയോദ്യാനങ്ങൾ കൂടാതെ 15 വന്യജീവിസം‌രക്ഷണകേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. ഇതിൽ മൂന്നെണ്ണം പക്ഷിസങ്കേതങ്ങളാണ്‌. നീലഗിരി, അഗസ്ത്യവനം, എന്നിങ്ങനെ രണ്ട് ജൈവമേഖലകളും ഉണ്ട്.
ഇരവികുളം, സൈലന്റ് വാലി, പാമ്പാടും ചോല, മതികെട്ടാൻചോല, ആനമുടിച്ചോല എന്നിവയാണ്‌ 5 ദേശീയോദ്യാനങ്ങൾ. പെരിയാർ, നെയ്യാർ, പറമ്പിക്കുളം, പേപ്പാറ, ചെന്തുരുണി, ചിന്നാർ, തട്ടേക്കാട്, മംഗളവനം, ചിമ്മിനി, പീച്ചി-വാഴാനി, വയനാട്, ചൂളന്നൂർ-മയിൽ സങ്കേതം, ഇടുക്കി, കുറിഞ്ഞി, ആറളം എന്നിവയാണ്‌ വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ.
•കേരളത്തിൻ്റെ കോട്ടകളും കൊട്ടാരങ്ങളും സ്മാരകങ്ങളും
കേരളത്തിലെ കോട്ടകളും കൊട്ടാരങ്ങളും സ്മാരകങ്ങളും ചരിത്രത്തെ മാത്രം പറയുന്നില്ല, അതോടൊപ്പം കല, ശില്പം, സാമൂഹിക-സാംസ്കാരിക വളർച്ച എന്നിവയുടെ തെളിവുകളുമാണ്.
പ്രധാന കോട്ടകൾ
1.ബേക്കൽ കോട്ട (കാസർഗോഡ്) – അറബിക്കടലിന്റെ തീരത്ത് നിലകൊള്ളുന്ന കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കോട്ട. 1650-ൽ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടത്. മനോഹരമായ കടൽദൃശ്യം കാണാൻ അനവധി വിനോദസഞ്ചാരികൾ എത്തുന്നിടമാണ്.
2. പാലക്കാട് കോട്ട – ഹൈദരാലിയുടെ ഭരണകാലത്ത് 1766-ൽ നിർമ്മിച്ച ഈ കോട്ട കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും സംരക്ഷിതമായ കോട്ടകളിലൊന്നാണ്.
3.തിരുവന്തപുരത്തെ കോട്ട – ശ്രീപദ്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റി കെട്ടിപ്പൊക്കിയ ഈ കോട്ട ട്രാവങ്കൂർ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ശക്തിയുടെ പ്രതീകമായിരുന്നു.
4.ആഞ്ഞുങ്കൽ കോട്ട (തിരുവന്തപുരം) – 17-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ പോർച്ചുഗീസുകാർ നിർമ്മിച്ചതാണ്. പിന്നീട് ഡച്ച്, ഇംഗ്ലീഷ് ഭരണാധികാരികളുടെ കൈകളിലൂടെ പോയ കോട്ട. കേരളത്തിലെ ആദ്യ യൂറോപ്യൻ കോട്ട.
5.ഹോസ്ദുര്‍ഗ് കോട്ട (കാസർഗോഡ്) – സോമശേഖരനായകനാണ് 17-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ നിർമ്മിച്ചത്. ഇന്ന് ഭാഗികമായി അവശിഷ്ടങ്ങൾ മാത്രമേ നിലകൊള്ളുന്നുള്ളൂ.
6.ചേർപ്പുളശ്ശേരി കോട്ട (പാലക്കാട്) – പഴയ കാലത്ത് സൈനിക ശക്തിയുടെ കേന്ദ്രമായിരുന്നു.
•കൊട്ടാരങ്ങൾ
1.പദ്മനാഭപുരം കൊട്ടാരം (കള്ളക്കാട്, തമിഴ്‌നാട് – എന്നാൽ ട്രാവങ്കൂർ ചരിത്രവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടത്) – തേക്കിൻ കേരള ശൈലിയിലെ മനോഹരമായ മരക്കെട്ടിടം. കൊത്തുപണികളും മതില്പണികളും വളരെ പ്രശസ്തമാണ്.
2.കനകക്കുന്ന് കൊട്ടാരം (തിരുവനന്തപുരം) – ട്രാവങ്കൂർ രാജാക്കന്മാരുടെ ആഘോഷങ്ങൾക്കും സ്വീകരണങ്ങൾക്കും ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന കൊട്ടാരം. ഇന്ന് സാംസ്കാരിക പരിപാടികളുടെ കേന്ദ്രമാണ്.
3.ഹിൽ പാലസ് (ത്രിപുണിത്തുറ) – കൊച്ചിരാജാക്കന്മാരുടെ ഭരണ കേന്ദ്രമായിരുന്ന കൊട്ടാരം. ഇപ്പോൾ ഒരു പുരാവസ്തു മ്യൂസിയമാണ്.
4.ബോള്ഗട്ടി കൊട്ടാരം (കൊച്ചി) – ഡച്ച് ഭരണാധികാരികൾ 1744-ൽ നിർമ്മിച്ച കൊട്ടാരം. ഇന്ന് ഒരു ഹെറിറ്റേജ് ഹോട്ടലായി നിലകൊള്ളുന്നു.
5.കൗടാരം കൊട്ടാരം (കായംകുളം) – ട്രാവങ്കൂർ രാജവംശത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്ന മനോഹര കൊട്ടാരം. കേരള ശൈലിയിലുള്ള പഴയ കലാസമ്പത്തുകൾ നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നു.
6.കൊട്ടാരക്കര കൊട്ടാരം (കൊല്ലം) – ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ കൊട്ടാരമാണിത്. കൂത്തും കലാരൂപങ്ങളും വളർന്ന ഒരു കേന്ദ്രം.
7.ക്രൈസ്തവ പുരാതന കൊട്ടാരങ്ങൾ – ചില സഭകൾ പഴയ കൊട്ടാര ശൈലിയിൽ തന്നെയാണ് നിർമ്മിച്ചിട്ടുള്ളത്.
•സ്മാരകങ്ങൾ
1.ശ്രീപദ്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രം – കൊട്ടാരവും കോട്ടയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന കേരളത്തിലെ പ്രധാന സ്മാരകമായി മാറി.
2.അരുവിക്കര സ്മാരകം (തിരുവനന്തപുരം) – സാമൂഹിക നവോത്ഥാന നായകനായ ആയങ്കാളി സ്മാരകം.
3.കവുങ്ങൽ സ്മാരകം – കേരളത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യസമര ചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗമായ നിരവധി സ്മാരകങ്ങളിൽ ഒന്ന്.
4.വയനാട് പാഴ്വസ്തുക്കൾ – എടക്കൽ ഗുഹകളിലെ ശിലാശാസനങ്ങൾ (പഴക്കം 6000 വർഷം). കേരളത്തിലെ തന്നെ ആദിമ സ്മാരകങ്ങളിൽ ഒന്ന്.
5.പഴയ കൊച്ചി സിനഗോഗ് (ജൂതപള്ളി) – 1568-ൽ നിർമ്മിച്ച ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും പഴയ ജൂതപള്ളികളിൽ ഒന്ന്.
6.പറശ്ശിനിക്കടവ്, കന്യാകുളം, കൊട്ടാരങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്വാതന്ത്ര്യസമര സ്മാരകങ്ങൾ.
7.ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപമുള്ള “മാന്നാറശാല” സ്മാരകങ്ങൾ – സംസ്കാരവും ആചാരവും പ്രതിപാദിക്കുന്ന പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങൾ.
8.ചിറക്കാര കൊട്ടാരം അവശിഷ്ടങ്ങൾ (കൊല്ലം) – കൊട്ടാരത്തിന്റെ ശേഷിപ്പുകൾ കേരളത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിന്റെ തെളിവുകൾ.
കേരളം ഒരു യാത്രാമാത്രമായിട്ടില്ല, അത് ഒരു അനുഭവം കൂടിയാണ്. മലനാടിന്റെ തണുത്ത കാറ്റും, ബാക്ക്‌വാട്ടറിന്റെ ശാന്തതയും, ഗ്രാമങ്ങളിലെ സൗഹൃദവും – എല്ലാം ചേർന്നാണ് കേരളത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ സൗന്ദര്യം രൂപപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെ വന്നാൽ, ഓരോ യാത്രക്കാരനും പ്രകൃതിയോടും മനുഷ്യരോടും ഉള്ള ഒരു പുതുമയുള്ള ബന്ധം കണ്ടെത്തും.
ജീവിതത്തിൽ ഒരിക്കൽ എങ്കിലും കേരളം സന്ദർശിച്ചാൽ, മനസ്സിൽ പതിഞ്ഞു പോകുന്ന അനവധി ഓർമ്മകളാണ് യാത്രക്കാരന് സമ്മാനിക്കുക. അതുകൊണ്ടാണ് കേരളം ലോകം മുഴുവൻ "God’s Own Country" എന്ന് വിളിക്കുന്നത്.